woensdag 16 april 2014

Een ambulance voor Nieuwolda

Het doet al jaren veel stof opwaaien, het nieuwe ziekenhuis dat er moet komen aan de A7. Onlangs zijn de eerste plannen gepresenteerd. In de correspondentie van de voormalige gemeente Nieuwolda trof ik een verhaal van 100 jaar geleden waaruit duidelijk wordt hoe beperkt de ziekenverzorging een eeuw geleden was en dus hoezeer de kwaliteit is toegenomen.

Twee ziekenhuizen in de stad Groningen waren de enige ziekenhuizen in de provincie. Pas in 1926 zou in Winschoten het ziekenhuis worden geopend. Als iemand ernstig ziek was, was het moeilijk om in Groningen te komen. Daarom had het Provinciale Groene Kruis in het begin van 1913 een verzoek ingediend bij het Hoofdbureau der Posterijen en Telegrafie. 

Het verzoek hield in  dat er eene zodanige regeling werd getroffen dat van uit de in de Provincie Groningen gelegen Ryks- en hulptelefoonkantoren te allen tijde de zieken-automobiel, welke te Groningen is gestationeerd, kan worden ontboden om erstige zieken en slachtoffers van rampen en ongelukken zoo spoedig mogelyk naar een der ziekenhuizen in de stad Groningen te kunnen vervoeren.

Het Groene Kruis heeft voor deze regeling het oog laten vallen op Nieuwolda. Nu is de vraag aan het gemeentebestuur of zij willen nagaan of de kantoorhouder bereid is in sluitingstyd des daags en des nachtes van het hulptelefoonkantoor gesprekken tot stand te brengen met den houder van de vorenbedoelde ziekenauto.

Het verzoek van het Hoofdbureau komt in februari bij het gemeentebestuur van Nieuwolda op tafel en in april volgt er een aanvullend verzoek door een commissie voor de telefoondienst. In de commissie zitten de Nieuwolder arts H.H.T. Bekenkamp, burgemeester Berensteyn van Veendam en de fabrikant J.E. Scholten. Bekenkamp is voorzitter van het Provinciale Groene Kruis. Geen wonder dus dat Nieuwolda in aanmerking komt voor de telefoondienst. De commissie vraagt het gemeentebestuur om 1/8 cent per inwoner beschikbaar te stellen te ondersteuning van de dienst.

De toelichting die de commissie bij het verzoek heeft gevoegd, geeft een mooi beeld van het ontstaan van het ziekenvervoer. In september 1909 was het klein begonnen maar al snel zette de groei in. Blijkbaar was de behoefte aan het ziekenvervoer groot. In de vier maanden van 1910 reed de ziekenauto 7750 kilometer. Dit verdubbelde in twee jaar tijd tot 15628 kilometer in 1912. Hoewel het vervoer een succes is, moet er ook het 'e'en en ander verbeterd worden.

Meermalen bereiken ons nog klachten, die betrekking hebben op het stooten van de automobiel of op het lange wachten, voordat de ziekenwagen ter plaatse arriveert. Zullen we aan de eerste klacht tegemoet komen, door het beschikbaar stellen van eerste klasse ziekenauto's en door het aandringen op verbetering van wegen, zooals reeds is gebeurd met den weg langs het Winschoterdiep, tusschen Martenshoek en Groningen, en in de gemeente Noordbroek, hetgeen we hier dankbaar memoreeren, ook aan de andere klacht schenken we onze aandacht. 
Een van de redenen van het wachten op de automobiel is, dat deze niet voor 's morgens 8 uur telefonisch kan worden gerequireerd. Patienten, wier opname in een ziekenhuis direct wordt vereist en door een ongeval tusschen half acht 's avonds en 8 uur 's morgens getroffen, kunnen dus niet voor 8 uur 's morgens per ziekenauto worden gehaald, zoodat het voorkomt, dat de auto op dit vroege uur tegelykertyd wordt ontboden op verschillende plaatsen in de provincie.
Is dit in de eerste plaats onaangenaam en soms verderfelyk voor den patient, die 's nachte noodzakelyk moet worden vervoerd, in de tweede plaats kan dit de oorzaak zijn, dat een andere patient op het vervoeren van den eersten moet wachten, omdat er dan 's morgens meerdere aanvragen tegelyk de auto-garage kunnen bereiken.

Het laatste probleem zou dus opgelost kunnen worden door te zorgen dat de garage 's nachts ook bereikbaar zou zijn. Op 20 december blijkt dat het gelukt is om de telefoonvoorziening te regelen. De start van de voorziening is gepland op 1 januari 1914.

De wegen waren slechter, de auto's minder snel en de aanrijroutes langer langs alle binnenwegen. De aanrijdtijd van de ziekenauto, zo blijkt uit dit verhaal, zal vele malen langer zijn geweest dan de 15 minuten die nu gelden. De heren Bekenkamp, Berensteyn en Scholten hebben wel wat in gang gezet.

Een foto van ziekenauto is te zien op de beeldbank Groningen

vrijdag 4 april 2014

Ontheffen van de vlek

Binnenkort verschijnt de film over de veroordeling en gevangenisstraf van Lucia de B. Na een aantal jaren opgesloten te hebben gezeten, werd zij vrijgelaten en vrijgesproken. Ze zegt zelf over de film dat ze wil dat mensen gaan kijken om te beseffen dat het hen ook kan overkomen.

Daar moest ik aan denken toen ik een brief tegenkwam in de correspondentie van de gemeente Winschoten in 1853. Ik was op zoek naar de bouwvergunning van molen Berg. Die zat ook in het pak, maar deze brief trok mijn aandacht.

De datum van de brief is 4 oktober 1853. Dit staat er in:

Wij Willem III, bij de gratie Gods, koning der Nederlanden, Prins van Oranje - Nassau, Groot-hertog van Luxemburg, enz. enz. enz. Op het aan ons ingediend request om rehabilitatie.
Gezien het advies van de n Hoogen Raad der Nederlanden, van den 22 September 1853, mitsgaders het rapport van Onzen Minister van Justitie van de 3 Oktober 1853 no. 92
Hebben goedgevonden en verstaan: Derk Randa Mulder, thans wonende te Winschoten, provincie Groningen, te ontheffen van de vlek van eerloosheid en alle gevolgen van dien, welke zouden kunnen geachte worden op hem te rusten ten gevolge van een arrest van het Provinciaal Geregtshof in Groningen van den 6 Januarij 1845, waarbij hij tot criminele straffen is veroordeeld geweest.
Onze minister van Justitie is belast met de uitvoering dezes.

Na 8 jaar kwam er dus genoegdoening. Waarvoor? Wie was deze man? En welke straf heeft hij gekregen? Mijn interesse is gewekt. Kent iemand deze zaak? Is deze Derk Randa Mulder een van uw voorouders? Ik hoor het graag.

woensdag 2 april 2014

Nieuwe aanwinst - 150 jaar kerk Winschoten

Een tijdje geleden bracht ik een bezoek aan mevrouw Leutcher - Bos. Zij had een aantal foto's voor mij van de toneelvereniging Da Costa uit Winschoten. Ooit was de vereniging begonnen als Gereformeerde Reciteervereniging, maar met het verloop van de tijd werd het meer en meer een toneelvereniging.

In een plakboek vond ik een aantal prachtige groepsfoto's van de spelers, nog geschminkt en gekleed voor de voorstelling. Ik ging samen met Fokko, die de Beeldbank beheert voor het CHC, bij mevrouw Leutcher op bezoek om samen met haar de namen bij de foto's te noteren. Aan de keukentafel namen we het boek nog eens door en gaf zij ons alle namen die ze zich nog kon herinneren. Zo legden we een stukje toneelgeschiedenis van Winschoten voor het nageslacht vast.

Mevrouw Leutcher heeft nog veel meer verzameld door de jaren heen. Haar vader drukte het gereformeerde kerkblaadje in de jaren dertig. Alle exemplaren heeft ze nog, een schat van informatie. Ooit werkte ze mee aan een herdenkingsboek over de Gereformeerde kerk in Winschoten, de geschiedenis van de huiskamerkerk na de Afscheiding tot de prachtige kerk aan de Venne. Van dit boekje had ze nog een aantal exemplaren. Eén daarvan staat nu in de bibliotheek van het CHC. Voor het nageslacht.