woensdag 23 juli 2014

DVD over OG

Meer dan een eeuw geleden begon het allemaal met Ol Graitje. De tram die van Delfzijl naar Ter Apel reed en zoveel betekende voor de ontsluiting van het land. Aan het eind van de jaren veertig was het al weer afgelopen. De modernisering had de tram, die toch al niet zo hard ging, ingehaald.

De afgelopen maanden heeft Cees Stolk opnames gemaakt langs het spoor en met mensen die bijzondere herinneringen hebben aan OG. Ze behoren bij de laatsten die er nog over kunnen vertellen uit eigen herinneringen: we zijn net op tijd.

Op de Open Monumentendag zullen we de DVD presenteren. We zijn deze zomer druk met de voorbereidingen. Halverwege augustus zullen we bekend maken waar en hoe laat de presentatie zal zijn. 

Wilt u de DVD niet missen? Dan kunt u vooraf intekenen. Natuurlijk is de aankoopprijs dan ook lager. Meer informatie hierover vindt u op de website van het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt. 

woensdag 16 juli 2014

Mijn 5 mooiste reismonumenten.

Dit jaar op 13 september is het weer Open Monumentendag. Ieder jaar is er een ander thema. Dit jaar is het 'op reis'. Bij dat thema schoten beelden van monumenten uit de gemeente door mijn hoofd. Dit zijn mijn vijf favorieten.

De Oude Remise in Bad Nieuweschans.
Een prachtig waaiervormig gebouw. Iedere keer als ik er kom, verbaas ik me er weer over hoe mooi het pand is in zijn eenvoud. De remise heeft al eerder aandacht gehad tijdens een Open Monumentendag en volkomen terecht! Hier is een filmpje van Beeldend Verleden dat ik heb opgenomen met Bert Smit en Peter Drenth.

Het Station in Winschoten na de restauratie
Wat op het filmpje al te zien was, is dat het station door de jaren heen wat toegetakeld is geweest. Dat is gelukkig weer hersteld. Het station is gebouwd in 1865, toen de spoorbaan van Harlingen werd doorgetrokken naar de Duitse grens. De Staatsspoorwegen had een paar modellen laten ontwerpen, zoals ik in het filmpje ook vertel. Het model in Winschoten was SS3, dat bijvoorbeeld ook nog in Leeuwarden staat. 

Het Station van Scheemda
De standaardstations werden aangepast aan de omvang van de plaats van het station. Scheemda was kleiner dan Winschoten en kreeg een SS4 station. In dit station zit het onderzoeksbureau van Elles Bulder. Ik vind dat een heel passende invulling omdat het bureau zich veel bezig houdt met de historie en het erfgoed van Groningen. 

OP huisje in Midwolda
Het heeft een heel herkenbaar uiterlijk, dit haltepunt van de tramwegmaatschappij Oldambt-Pekela. De gevel is wit en in de top is een soort motief van driehoeken aangebracht. Koos Akkerman, die net langs kwam, vertelde dat hij het zich herinnert als de winkel van Jeltje Lamminga, waar hij van zijn zakgeld stroopsoldaatjes kocht. Er is nog een huisje van OP in de gemeente, maar dat is in slechtere staat. Van de trams is hier en daar nog wat over gebleven. Iets om zuinig op te zijn.

Hoofdstation OG
Eén van de herinneringspunten aan de stoomtram Oostelijk Groningen. Dit jaar presenteren we een DVD en boekje met de laatste herinneringen aan OG. Het pand staat nu tegen de achtergrond van groen en oude bomen, maar vroeger moet het er druk geweest zijn met alle sporen bij een rangeerterrein. De boog aan de rechterzijde van het gebouw is nu dicht gemaakt. Vroeger was daar de plaats om de kaartjes te kopen.

Ik ben benieuwd naar uw ideeen over reismonumenten in het Oldambt. Welke zouden volgens u in de top 5 moeten? Laat het ons weten. Stuur een mail naar chcoldambt@gmail.com of laat een opmerking achter onder dit verhaal. 

woensdag 9 juli 2014

Carillon concerten

Deze donderdag beginnen de zomerconcerten van het carillon in Winschoten. Het programmaboekje is klaar. Het ligt bij de VVV. Er zijn weer 6 concerten dit jaar van beiaardiers uit heel Nederland. Het programma heeft me opnieuw verrast. Ik weet niet veel van carillons, behalve dat ze het centrum van Winschoten de sfeer geven die hoort bij een Oudhollandse stad. En dat het daarom behouden moet blijven.

Adolph Rots, de beiaardier die we meestal op de donderdagen horen, maakt er ieder jaar weer een prachtige reeks van. Ieder zal weer andere dingen mooi vinden. Ik zelf ben benieuwd naar het stuk dat Marcel Siebers voor zijn kleinkinderen heeft geschreven en dat hij aanstaande donderdag speelt.

Aldolph Rots koos voor  25 juli onder meer een serie Scandinavische composities van Ann-Kristine Christiansen. Ik heb nog nooit van haar gehoord. Dat maakt me nieuwsgierig. Henk Verhoef speelt op 8 augustus onder ander Gershwin op de klokken. Ik vraag me af hoe dat zal klinken. Net als Shostakovitch' second wals, die door Martien van der Knijff is uitgekozen.

Henk Veldman heeft voor 22 augustus een themaconcert gemaakt over 200 jaar koninkrijk. Van 'laat ons juichen Batavieren' uit de 18e eeuw tot 'Adios Nonino', het lied van koningin Maxima. Piazzola op een carillon, ik ben benieuwd! In het laatste concert, dat op 5 september wordt gespeeld door het Groninger Carillon Duo (Adolph Rots en Auke de Boer) zit een stuk van een van mijn favoriete componisten: Aron Copland. Hem wil ik ook wel eens op het carillon horen...

Het programma is ter krijgen bij de VVV en te downloaden van onze website

Dit is mijn kijk op de concerten. Ik ben benieuwd wat jullie nieuwsgierig maakt, of wat jullie eens op het carillon zouden willen horen. Ik kan altijd aan de beiaardier vragen of hij een verzoeknummer wil spelen. Jullie kunnen je wensen doorgeven bij de opmerkingen.


woensdag 2 juli 2014

Eerste Wereldoorlog

Dit jaar wordt op allerlei manieren herdacht dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Op 28 juni 1914 schoot Gavrilo Pricip de Habsburgse troonopvolger Franz Ferdinand en zijn vrouw dood. Dat was het begin van de oorlog die in veel landen als de grootste te boek staat. Nederland bleef neutraal. Dat was niet helemaal netjes, omdat er een verdrag was met België. Na de oorlog heeft België dit willen verhalen op Nederland door Zeeuws Vlaanderen op te eisen. Nederland kocht het af met een belofte om een kanaal te graven, dat er waarschijnlijk ooit zal komen. Wie weet....

In het Scheemder gemeentehuis
Wat betekende de oorlog in het Oldambt?
Om daar een beeld van te krijgen, nam ik de correspondentie uit 1914 van de gemeente Scheemda. Het verhaal van Berend Hoogerman vertelde ik al. Maar wat is er nog meer? Dit viel me op.....

In juni stuurde de provincie Groningen een heel aantal verklaringen dat opgeroepen soldaten voor de lichting van 1915 op een andere plek dan is Scheemda hun keuring konden laten doen. Het had er vaak mee te maken dat ze elders woonden of onderweg waren.

Op 30 juli krijgt de burgemeester een brief van de Chef van de Generale staf. Hij verwijst naar de geheime brief uit 1903 (!). De chef meldt dat hij een telegram zal sturen met de tekst: oorlogspostduivendienst treedt in werking' en dat dan de eerste alinea van de geheime brief in werking treedt. Een dag later komt het telegram, maar er staat meer tekst in. Het ontvangkantoor moet gevraagd worden om het betreffende gedeelte der strook onmiddellijk te vernietigen. Het maakt me nieuwsgierig naar de geheime brief.

Op 1 augustus wordt een overzicht opgemaakt van alle paarden die in de gemeente beschikbaar zijn voor het leger. De vorderingen zijn begonnen, Nederland wordt in staat van paraatheid gebracht. In Scheemda worden 38 paarden gevonden met een totale waarde van 23025 gulden. Twee maanden later schrijft de burgemeester op verzoek aan de Directeur van het Remontewezen dat er echt geen paarden zijn achtergehouden.

In september laat de burgemeester weten dat de mobilisatie van de gemeente Scheemda geen enkel probleem heeft opgeleverd. En in dezelfde maand worden de verzoeken om vrijstelling van dienst afgehandeld. H. Keizer, bijvoorbeeld, wil bij zijn moeder blijven. Hij is kostwinner voor haar. Misschien zou hij wel vrijstelling hebben gekregen als er geen oorlogsdreiging was. Wie zal het zeggen. Dat kostwinnerschap is natuurlijk een probleem voor veel meer gezinnen. Daarom komt er een bericht van het Ministerie van Oorlog waarin de richtlijnen worden gegeven voor de vergoedingen. Dat niet iedereen daar even tevreden mee was blijkt uit een brief van 10 december.

De Commissie van advies, bestaande uit bestuurders van 12 werkliedenorganisaties te Scheemda een verzoek aan de gemeente om een steuncomité op te richten voor de gezinnen van hen die 'onder de wapenen zijn geroepen'. De vergoedingen die werden uitbetaald waren te laag in verhouding tot het loon dat de kostwinners, die nu soldaat waren, verdienden.  Het besluit van de gemeente is verrassend. De tekst is achterop de brief getypt, maar een deel daarvan is aangepast. Er stond: Inzake een verhooging der vergoeding aan de gezinnen die onder de wapenen zijn geroepen is door de vereeniging van Burgemeesters besloten daarop niet in te gaan. En in de verbeterde tekst staat dat er voorlopig geen beslissing is te verwachten. Het lijkt er op dat de verandering van de hand van de burgemeester zelf is.

De NV Zwaan en de Wiljes krijgt diverse vergunningen om peulvruchten uit te voeren. Het lijkt me voor de hand liggen dat dit met de oorlog te maken heeft. Zeker weten doe ik het niet. Hier kom ik nog op terug.

En terwijl dit allemaal voorbij komt in het gemeentehuis, gaat het leven redelijk onverstoorbaar verder. Er worden stenen gekocht voor de wegen en cokes voor de gemeentelijke gebouwen. Onderwijzers komen en gaan en de gemeente krijgt een nieuwe wegarbeider. Café's vragen om vergunning voor het schenken van sterke drank. En de werkzaamheden van het electrisch bedrijf gaan rustig verder, ook ondanks klachten van burgers die niet worden aangesloten. Er worden commissieleden benoemd, die wel of niet hun positie aanvaarden.

Terwijl ik de correspondentie bekijk, dwalen de vragen door mijn hoofd. Hoe ging dit allemaal verder? Hoe was het in andere gemeenten? Hoe zit het met de geheime brief? En had de vergunning van Zwaan en de Wiljes met de oorlog te maken? Die vragen kan ik gaan beantwoorden. Welke vraag hebt u, heb jij na het lezen van dit verhaal? Dit kun je me laten weten door een reactie achter te laten onder de tekst. Klik op de link naar de opmerkingen en dan krijg je een scherm om je reactie in te typen. Je kunt ook een mail sturen naar chcoldambt@gmail.com. Uit de reacties kies ik het onderwerp dat het meest wordt genoemd en daar zal ik verder onderzoek naar doen. Ik ben benieuwd. Andere vragen zijn natuurlijk ook welkom.